Беларускі Гістарычны Агляд

У наступным нумары (том 19, 2012)

Вывучэнне соймавага прадстаўніцтва як усёй Рэчы Паспалітай, так і асобных яе рэгіёнаў – вельмі актуальны і перспектыўны даследчы накірунак[1]. Праца вядомага польскага гісторыка і дыпламата Генрыха Літвіна прысвечана прадстаўніцтву Кіеўскага ваяводства на соймах Рэчы Паспалітай ад заключэння Люблінскай уніі да канца панавання караля польскага і вялікага князя літоўскага Уладыслава Вазы. Манаграфія складаецца з уводзінаў, трох раздзелаў, бібліяграфічнага спіса і асабовага індэкса. Чытаць далей →

У архіве часопіса апублікавана поўная электронная версія тома 18 (2011). Да нумароў 7/1, 8, 10, 11, 14, 15, 16/1, 16/2, 17 і 18 далучаны іх pdf-версіі (гл. у змесце).

У наступным нумары (том 19, 2012)

Аляксандр Бендзін, аўтар грунтоўнай, напісанай на багатым  дакументальным матэрыяле манаграфіі, паставіў сабе на мэце прааналізаваць праблему рэлігійнай талерантнасці  на тэрыторыі Паўночна-Заходняга  краю ў перыяд ад паўстання 1863—1864 г. да пачатку Першай сусветнай вайны (1914). Намер гэты быў вельмі амбіцыйны — куды больш амбіцыйны, чым гэта можа падацца з тэксту самой манаграфіі. Рэч у тым, што апошняя засяроджваецца ў першую чаргу на ўзаемаадносінах каталікоў і праваслаўных. Няшмат можна з яе даведацца пра жыццё іўдзейскай, пратэстанцкай ці мусульманскай суполак, гэтак жа як і пра дзяржаўную палітыку ў дачыненні да гэтых груп. Тым не менш, нельга аспрэчыць, што каталіцка-праваслаўныя стасункі знаходзіліся ў той перыяд у цэнтры ўвагі расійскіх імперскіх уладаў, а таму, зразумела, выклікалі найбольшую колькасць спрэчак і эмоцый. Чытаць далей →

У “Бібліятэцы БГА” ў электроннай версіі апублікаваны чарговыя кнігі: “Pro patria aliena: Кляштар беларускіх айцоў марыянаў у Друі (1924—1938)” а. Аляксандра Надсана, “Выбраныя працы” Вітаўта Тумаша і “Вырваныя бачыны. Да гісторыю Саюзу Беларускае Моладзі” Лявона Юрэвіча.

Апублікавана поўнатэкставая электронная  версія тома 17 (2010). У бліжэйшым часе на сайце апрача публікацый у фармаце html з’явяцца pdf-версіі нумароў часопіса за 2005-2011 г.

У “Бібліятэцы БГА” апублікаваны поўнатэкставыя версіі кніг “Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах” (2 выд., Мінск, 2006), “Гісторыкі і ўлада: нацыятворчы працэс і гістарычная палітыка ў Беларусі ХІХ – ХХ ст.” Райнэра Лінднэра (2 выд., Мінск 2005) і “Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939–1944)” Юрыя Туронка (Мінск, 2002).

У наступным нумары (том 19, 2012)

Кніга Нэлі Бекус “Struggle over Identity: the Official and the Alternative “Belarusianness” – адметная праца, якая закранае маладаследаванае пытанне беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. Праз 20 гадоў пасля атрымання незалежнасці Беларусь застаецца своеасаблівым выпадкам сярод еўрапейскіх краін, у значнай ступені прыцягваючы міжнародную ўвагу наяўнасцю адзінага на кантыненце недэмакратычнага рэжыму. Цягам больш чым сямнаццацігадовага кіравання Лукашэнкі Захад так і не здолеў знайсці спосабы, каб заахвоціць афіцыйны Мінск да шчыльнейшага супрацоўніцтва, хоць Беларусь як наўпроставая суседка ЕС мае з шэрагам ягоных краін-удзельніц агульныя культурныя і гістарычныя традыцыі. Да нядаўняга часу беларускай тэматыкай у заходніх сацыяльна-палітычных навуках займаліся пераважна навукоўцы небеларускага паходжання. Гэтая тэндэнцыя пачала змяняцца цягам апошніх дзесяці гадоў, калі ў заходніх навуковых часопісах сталі з’яўляцца артыкулы даследчыкаў беларускага паходжання па тэматыцы беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці. Праца Нэлі Бекус – першая кніга, прысвечаная беларускай ідэнтычнасці, напісаная навукоўцам беларускага паходжання і надрукаваная на Захадзе на англійскай мове. Чытаць далей →

У наступным нумары (том 19, 2012)

Зацікаўленасць Эндру Уілсана Беларуссю прасочваецца з другой паловы 1990-х, калі ён надрукаваў раздзел “Myths of national history in Belarus and Ukraine” (“Міфы нацыянальнай гісторыі ў Беларусі і Украіне”) у кнізе G. Hosking and G. Schöpflin (eds.) “Myths and nationhood” (Hurst & Co., 1997). У гэтым раздзеле аўтар параўноўваў патэнцыял і аўтарытэтнасць нацыянальных міфаў у Беларусі і Украіне. Паводле Уілсана, калі ўкраінскія нацыянальныя міфы не вельмі пераканальныя і стабільныя, то беларускай нацыянальнай міфатворчасці “пры адсутнасці магутнага канкурэнтнага міфа аб колішняй дзяржаўнасці ці рэлігійнай выключнасці было надзвычай цяжка адпрэчыць усе панславісцкія і савецкія міфы” (197), што пры спробе звярнуцца да шматвяковай гістарычнай дзяржаўнасці беларускага народа пакінула Беларусь практычна без “неабходных крыніц легітымізацыі” (197). Уілсан таксама зазначаў, што беларусы “не маюць якой-небудзь выразна сваёй дзяржаўнай фармацыі да XX ст., каб да яе можна было апеляваць і ўсхваляць”, а таму, “каб усталяваць традыцыю дзяржаўнасці ў сярэднявечны перыяд… беларусы павінны пасунуць літоўскую гістарыяграфію, сцвярджаючы, што дзяржава, заснаваная Міндоўгам… была насамрэч беларускай, а не літоўскай (летувіскай)…” (188). Таму, згодна з Уілсанам, асобная беларуская ідэнтычнасць мае малыя магчымасці для развіцця паміж праваслаўнымі расіянамі і рыма-каталікамі палякамі ды літоўцамі (189). На падставе ўяўнай недастатковасці “наратыву асобнага развіцця беларусаў” Уілсан робіць выснову, што “беларускі “залаты век” не быў здольны павесці Беларусь шляхам, які б разыходзіўся з расійскай культурнай традыцыяй у доўгачасовай перспектыве” (193). Таму Уілсан лічыць беларусаў выключна савецкім стварэннем з чужой дасавецкай гісторыяй і ўспрымае Беларусь у межах расійскай культурнай прасторы. Чытаць далей →

У 18 томе БГА (2011)

Эліты Вялікага Княства Літоўскага доўгі час не пагаджаліся з далучэннем Валыні і Кіеўшчыны да Кароны, што цягнула за сабой адну з істотных прычын „унійных спрэчак”. Паўстае пытанне, у якой ступені гэтая з’ява вынікала з матэрыяльных інтарэсаў магнацкіх родаў Вялікага Княства Літоўскага, і ў якой была праявай націску на палітычнай канцэпцыі тэрытарыяльнай непадзельнасці. Каб высветліць дадзеныя аспекты, разгледзім абсяг інтарэсаў літоўскай эліты на „інкарпараваных абшарах” і яе прыватнай актыўнасці на ўзгаданых землях. Такім чынам, наш артыкул будзе свайго роду спробай адказу на абазначаныя пытанні адносна Кіеўскага ваяводства.

(Загрузіць PDF)

У 2011 г. наш часопіс уключаны ў The European Reference Index for the Humanities (ERIH) – адзіны падобны індэкс, які быў створаны і пераглядаецца еўрапейскімі даследчыкамі з мэтай сістэматычнага прэзентавання дасягненняў еўрапейскіх гуманітарных навук для ўсяго свету. Больш за 140 экспертаў па асноўных гуманітарных дысцыплінах з 28 краін у двух раўндах ацэньвалі часопісы, прапанаваныя для разгляду арганізацыямі-членамі Фонду Еўрапейскай Навукі (ESF), а таксама рэдактарамі ды выдавецтвамі, і складзены імі спіс прыняты за цэнтральны для ўсёй супольнасці еўрапейскіх гуманітарыяў. БГА ў гэтым індэксе атрымаў падкатэгорыю INT1 – “international publications with high visibility and influence among researchers in the various research domains in different countries, regularly cited all over the world”.

Віншуем аўтараў і чытачоў!

Працягваецца  падбор спецыялістаў для перакладу на беларускую мову кніг па праграме “500 перакладаў гуманітарыстыкі для патрэбаў беларускамоўнага навучання”, што ажыццяўляецца пры “Лабараторыі навуковага перакладу” (каардынатар Павал Баркоўскі). Агульную канцэпцыю праекта можна паглядзець тут. Праца па перакладу гістарычных тэкстаў (гл. спіс адабраных выданняў па гістарычных навуках) і выданні адпаведных кніг будзе каардынавацца рэдакцыяй БГА. Усе прапановы, заяўкі і пытанні, датычныя гістарычнай серыі, можна дасылаць на рэдакцыю, або на адрас: peraklad500@gmail.com

Хоць выкарыстанне мінулага ў палітычных інтарэсах дзяржаўных уладаў у апошняе дзесяцігоддзе стала звычайнай з’явай публічнага жыцця Беларусі, тэрмін “гістарычная палітыка” яшчэ не ўвайшоў у навуковы дыскурс беларускай гуманітарыстыкі. Між тым, інструменталізацыя гісторыі, незалежна ад нашага стаўлення да яе, робіцца ўсё больш вызначальнай рэальнасцю нашага часу і ўжо таму павінна сама станавіцца прадметам навуковага разгляду. Рэдакцыя БГА плануе прысвяціць гістарычнай палітыцы адзін з бліжэйшых нумароў, у якім мяркуецца разглядзець наступныя аспекты праблематыкі:

• Паняцце гістарычнай палітыкі і яго шматзначнась
• Гістарычная палітыка і пастулаты навуковай гістарыяграфіі
• Патрэбы і акторы гістарычнай палітыкі
• Магчымасці і сродкі ўплыву на гістарычную свядомасць грамадства
• Гістарычная палітыка – канструяванне памяці – выбар традыцыі?
• Практыкі гістарычнай палітыкі ў Цэнтральна-Усходняй Еўропе і ў Беларусі

Тэксты (да 60 тыс. знакаў) просім дасылаць да 31.01.2012 г.