Пра часопіс

У аснову невялікага манаграфічнага даследавання расійскі гісторык мастацтва Аляксандр Гордзін паклаў два сюжэты: генезіс легенды пра полацкую святую Параскеву-Пракседу і надпіс, які палачанін Віскоша надрапаў на сцяне кафедральнага сабора ў італьянскім горадзе Лука. Першы з іх мае ўжо даволі вялікую гістарыяграфію. А вось другі толькі апошнім часам з’явіўся ў полі зроку вучоных, і вялікая роля ў гэтым належыць акурат аўтару кнігі.

Надпіс палачаніна ў саборы Святога Марціна ў Луцы быў адкрыты і апублікаваны яшчэ пяцьдзясят гадоў таму. Але італьянская публікацыя была практычна невядомая ў СССР ды і ў постсавецкіх краінах таксама. Дэталёвае вывучэнне помніка пачалося толькі апошнім часам. Аўтар манаграфіі адзначае, што імя Віскоша ўнікальнае і не знаходзіць аналогій у славянскай анамастыцы. Ён звяртае ўвагу таксама на такія асаблівасці надпісу, як замена ч на ц – полоц(янинъ). Гэтая рыса ўжо сустракалася ў аўтографах, якія пакінулі жыхары Полацка, – напрыклад, у шырока вядомым “Воинег писал Журяговиць полоцянин” з кіеўскага Сафійскага сабора, і яна збліжае асаблівасці іх мовы XI–XII стагоддзяў з асаблівасцямі мовы наўгародцаў таго самага перыяду. На падставе палеаграфічных прыкмет, а таксама з улікам таго месца, якое полацкі надпіс займае ў адносінах да іншых надпісаў у саборы, А. Гордзін датаваў яго трэцяй чвэрцю XII ст. Згодна з яго назіраннямі, у склад надпісу ўваходзіць таксама знак трохзуба. Праўда, на здымках, якія змешчаны ў кнізе, гэты знак (“тамга Рагвалодавічаў” – ?) вельмі слаба чытаецца. Аўтар вагаецца ў сваіх ацэнках і не дае канчатковага адказу на пытанне, якое значэнне меў гэты сімвал у надпісе. Сярод іншага, ён указвае і на магчымую сувязь Віскошы з полацкай княскай сям’ёй.