Патрэба ў размове аб прафесійных хваробах і клопатах нашай гістарычнай навукі наспела даўным-даўно. Хоць у афіцыйных дакладах і публікацыях, як спецыяльных, так і прынагодных, сітуацыя ў сучаснай гістарыяграфіі Беларусі ацэньваецца наўздзіў пазітыўна, у кожнага, хто сам належыць да супольнасці акадэмічных гісторыкаў, бачыць усё знутры і параўноўвае, яна не магла не выклікаць непакою.

Поўны тэкст прадмовы і адказаў беларускіх гісторыкаў на анкету БГА — PDF

У чэрвені 1999 г. у Менск прыехаў навуковы супрацоўнік Нямецкага Гістарычнага інстытута ў Варшаве доктар Маціяс Ніендорф. Нямецкі гісторык наведаў Беларусь упершыню. Яго габілітацыйная дысертацыя прысвечана нацыянальным праблемам Вялікага Княства Літоўскага паслялюблінскага перыяду, таму без архіваў ды бібліятэк Беларусі вучонаму не абысціся. Пакідаючы Менск пасля двухтыднёвага побыту, спадар Ніендорф ласкава згадзіўся даць інтэрвію нашаму часопісу.

БГА: Спадар Маціяс, чым Вы як гісторык займаліся раней?

М.Н.: Да гэтага часу я займаўся перадусім нямецка–польскімі адносінамі ў ХХ ст. Прадстаўляў нямецкі бок у адным нямецка–польскім выдавецкім праекце па праблеме меншасцяў у нямецка–польскай памежнай зоне міжваеннага перыяду. Гэтай тэме была прысвечана і мая доктарская праца. У ёй на ўзроўні мікрадаследавання разглядаюцца праблемы нацыянальнай меншасці ў акрузе, падзеленай паміж Нямеччынай і Польшчай, у абедзвюх частках якой засталася значная колькасць адпаведна нямецкага або польскага насельніцтва. Мяне цікавіла, наколькі нацыянальныя крытэры вызначалі штодзённае ўзаемаўспрыманне, і калі так, то наколькі яны ўплывалі на дзеянні. Вынікі можна рэзюмаваць так, што да з’яўлення нацыянал–сацыялізму яны былі надзіва нязначнымі.
Чытаць далей →

Штэфан Родэвальд, малады швайцарскі гісторык, асістэнт прафесара К.Гёрке, у 1997 г. паспяхова абараніў у Цюрыхскім універсітэце навуковую працу (ліцэнзіят) па тэме “Аб Полацкай Венецыі, або пра полацкую вольнасць”. Вясною 1998 г. ён прыехаў у Беларусь, каб працаваць у архівах і бібліятэках. Пасля двухмесячнага побыту ў Менску Штэфан Родэвальд адказаў на пытанні Беларускага Гістарычнага Агляду.

БГА: Як і чаму Вы абралі аб’ектам сваіх даследаванняў менавіта Полацк?

Ш.Р.: Калі ў 1995 г., беручы ўдзел у семінары прафесара Цюрыхскага універсітэта Карстэна Гёрке пра еўрапейскія сярэднявечныя гарадскія рэспублікі, я напісаў працу пра тры гарады Вялікага Княства Літоўскага, стала бачна, што яны ў еўрапейскім параўнанні былі пераходнымі з’явамі паміж Заходняй і Усходняй Еўропай.

Каб болей даведацца пра такі пераходны тып места, спатрэбіўся горад, які, па–першае, узнік у праваслаўна–візантыйскай Еўропе і потым доўгі час бесперарыўна быў у складзе дзяржавы, што знаходзілася пад значным уплывам каталіцкага Захаду. Апрача Дуброўніка–Рагузы, такімі дзяржавамі маглі быць, у прынцыпе, толькі заходняя частка Старажытнай Русі і Вялікае Княства Літоўскае. З гарадоў гэтага рэгіёну, напрыклад, Смаленск занадта часта быў па–за межамі ВКЛ, каб стаць аб’ектам працы.
Чытаць далей →

У лістападзе 1994 г. споўнілася 80 гадоў вядомаму польскаму гісторыку Юліюшу Бардаху, прафэсару Варшаўскага ўнівэрсытэту, доктару габілітаванаму, сапраўднаму члену Польскай Акадэміі Навук, італьянскай Accademia Nationale dei Lincei, Камісіі Славістычных Студыяў пры Сусьветным Камітэце Гісторыкаў i многіх міжнародных навуковых таварыстваў. Сёлета адзначаецца 60 гадоў яго навуковай дзейнасьці.

Можна безь перабольшаньня сказаць, што прафэсара Ю.Бардаха ведаюць у навуковым сьвеце цэлай Эўропы. Гэта сапраўды выдатны вучоны, цікавы сваёй шматграннасьцю, унівэрсальнасьцю. Найперш ён мэдыевіст i гісторык права. Але пры гэтым у дыяпазоне дасьледчыцкіх інтарэсаў прафэсара i новачасная праблематыка, i нават XX ст. Ю.Бардах належыць да кола.тых, хто ўнікліва дасьледуе крыніцы, i ў той жа час гэта аўтар шматлікіх падручнікаў, шырокіх сынтэзаў па гісторыі дзяржавы й права. Вучоны аднолькава сур’ёзна займаецца i мэтадалёгіяй дысцыпліны, i гісторыяй гістарыяграфіі. Ён — патрабавальны крытык i сьмелы палеміст, актыўны папулярызатар гісторыі й выдатны дыдактык, арганізатар унівэрсытэцкай навукі.
Чытаць далей →