НАДСАН, АЛЯКСАНДР. Княгіня Радзівіл і справа адраджэньня Уніі ў Беларусі. — Менск, 2006. — 112 с. (Бібліятэка часопіса „Беларускі Гістарычны Агляд»)

Дзякуючы працам айчынных гісторыкаў, этнолагаў, філолагаў, філосафаў і культуролагаў (У. Конан, Я. Янушкевіч, А. Смалянчук, І. Трацяк і інш.) у апошнія два дзесяцігоддзі навуцы і грамадству стала вядома шмат новых старонак беларускага нацыянальнага адраджэння пачатку ХХ ст. У гістарычную памяць народа вернуты постаці адраджэнцаў, добра вядомых у свой час, але забытых няўдзячнымі нашчадкамі або і свядома выкрасленых савецкай гістарыяграфіяй з народнай памяці. Сярод гэтых адраджэнцаў — прадстаўнікі інтэлігенцыі дробнашляхецкага паходжання, святарства, буйных памешчыкаў (напрыклад, Р. Скірмунт). Невялікая па аб’ёме, але ад гэтага не менш каштоўная праца Аляксандра Надсана знаёміць нас з жыццём і дзейнасцю княгіні Магдалены Радзівіл (1861-1945), якая сярод постацяў беларускага нацыянальнага і рэлігійнага адраджэння пачатку ХХ ст. займае не апошняе месца.
Чытаць далей →

ВАШКЕВІЧ, АНДРЭЙ; НАРЭЛЬ, ДЗЯНІС. Паміж Ласоснай і Чорнай Ганчай: гісторыя каталіцкіх парафій у паўднёва-ўсходняй частцы Аўгустоўскай пушчы. Мінск: Зміцер Колас, 2006. — 126 с.

Тэма трансфармацыі этнарэлігійных ідэнтычнасцяў у нацыянальныя адносіцца да слаба распрацаваных у беларускай гістарыяграфіі. Маладыя гісторыкі з Горадні Дзяніс Нарэль і Андрэй Вашкевіч ажыццявілі манаграфічнае даследаванне гэтага працэсу ў межах асобна ўзятага невялікага рэгіёну. Праца унікальная для айчыннай гістарычнай навукі, да таго ж яна мае значэнне і па-за навуковым кантэкстам.
Чытаць далей →

МИХАЙЛЮК, ОЛЕКСАНДР В. Селянство України в перші десятиліття XX ст.: соціокультурні процеси. Дніпропетровськ: Інновація, 2007. — 456 с

Удалай назвай для рэцэнзіі на манаграфію Аляксандра Міхайлюка магло б стаць лацінскае выслоўе, прыведзенае самім аўтарам: іn historia non datur saltus (гісторыя не ведае скачкоў). Менавіта гэтаму лейтматыву падпарадкаваны ўсе структурныя элементы кнігі. На яго доказ працуе велізарная колькасць літаратуры самых разнастайных кірункаў (агульная лічба — 1288 пазіцый), у тым ліку справы чатырох архіваў Украіны. Абагульніць галоўную думку аўтара можна ў наступным выглядзе: рэальнае жыццё ўяўляе сабою непарыўнае адзінства. Нельга вырываць рэвалюцыйныя падзеі з кантэксту папярэдняга развіцця, бо іх удзельнікі фармаваліся ў межах пэўнай культуры з яе традыцыямі (38). На наш погляд, да сказанага варта было б дадаць, што гэтак жа немагчыма перапыніць сілавымі (так бы мовіць, рэвалюцыйнымі) сродкамі эканамічныя працэсы, якія гэтаксама зарадзіліся і развіваліся па сваіх законах, у адпаведнасці з пэўнай культурай і яе традыцыямі.
Чытаць далей →

STUDIA BIAŁORUTENISTYCZNE / БЕЛАРУСАЗНАЎЧЫЯ ДАСЛЕДАВАННІ. T. 1 / 2007. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007. — 420 s.

У 2007 г. выйшаў з друку першы нумар навуковага зборніка „STUDIA BIAŁORUTENISTYCZNE» пад рэдакцыяй Рышарда Радзіка і Міхала Саевіча, стваральнікі якога паставілі сваёй мэтай папулярызацыю ведаў сярод насельніцтва Польшчы ў сферы грамадскіх і гуманітарных навук Беларусі (гісторыі, сацыялогіі, культуразнаўства, літаратуразнаўства і мовазнаўства). Як гэта ні дзіўна, але, па сведчанні рэдакцыі, палякі вельмі мала ведаюць пра гісторыю i культуру свайго бліжэйшага ўсходняга суседа, не разумеюць яго ментальнасць. Думаецца, што ў поўнай меры гэта адносіцца і да беларусаў. Але ж геаграфічнае суседства беларусаў і палякаў абумовіла настолькі цеснае перапляценне іх гістарычных лёсаў, што зразумець як мінулае, так і сучаснае гэтых двух народаў без вывучэння гістарычнага шляху як кожнага паасобку, так і іх узаемаўплываў падаецца проста немагчымым.
Чытаць далей →

ROCZNIK INSTYTUTU EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ. 2006. Rok (4) 2006. Lublin, 2006. — 179 s.

Дадзены нумар „Rocznika Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej» цалкам прысвечаны праблемам гісторыі Беларусі з мэтай, як сцвярджаецца ў прадмове „Ад Рэдакцыі», умацавання страчаных навуковых (і не толькі навуковых) кантактаў. Асноўнай праблемай, зыходзячы з тэматыкі большай часткі артыкулаў, вылучана канфесійная гісторыя, дакладней яе хрысціянскі складнік. Выбар не падаецца нам выпадковым. Пачынаючы з канца 80-х — пачатку 90-х г. ХХ ст. беларуская гістарыяграфія ўсё больш актыўна звяртаецца да праблемы ролі рэлігіі ў фармаванні нацыянальнай (этнічнай) свядомасці беларусаў. Але да гэтага часу ў беларускай гістарыяграфіі назіраюцца досыць вялікія разыходжанні як у вызначэнні канфесіі, што магла прэтэндаваць на ролю кансалідоўнага фактара, так і наогул на прызнанне за рэлігіяй (асобнай канфесіяй) такой функцыі.
Чытаць далей →

ДОПІС ЧЫТАЧА

Ліст акадэміка М.В. Нечкінай

Незвычайнае здарэнне адбылося з беларускім пісьменнікам Сямёнам Букчыным на самым пачатку яго літаратурнай дзейнасці. Не паспеўшы выйсці асобным выданнем, яго першая дакументальная аповесць у часопісным варыянце набыла шырокую вядомасць і нават звярнула ўвагу… акадэміка. Зрэшты, вось як апісвае гэты незабыўны выпадак сам Сямён Уладзіміравіч:

«Як жа хутка бяжыць час… Здаецца, не дзесяць гадоў таму, а быццам учора атрымаў я канверт, на якім над адрасам адпраўшчыка было коратка пазначана _„Ад акадэміка Нечкінай». Гэта быў водгук на маю дакументальную аповесць „Зимовка гвардии» (надрукаваную ў „Нёмане») і запрашэнне прыняць удзел ва Ўсесаюзнай навуковай канферэнцыі, прысвечанай 150-годдзю з дня паўстання дзекабрыстаў. Я не лічыў сябе дзекабрыстазнаўцам, гісторыкам, і прапанову прыняў з пэўнай збянтэжанасцю. Даклад, з якім я павінен быў выступіць, называўся «Мікіта Мураўёў у час стварэння „мінскага варыянта» Канстытуцыі». Аснова яго — больш за сорак лістоў кіраўніка Паўночнага таварыства, пасланых з Мінска ў Пецярбург да маці Кацярыны Фёдараўны Мураўёвай з кастрычніка 1821 да траўня 1822 г.»
Чытаць далей →

Горін, Сергій. Монастирі Західної Волині (друга пол. XV -перша пол. XVII ст.). Львів: Місіонер, 2007.

Горобець, Віктор. „Волимо царя східного…»: Український Гетьманат та російська династія до і після Переяслава. Київ: Критика, 2007.

Кавко, Константин А. От Скорины до Купалы: Белорусская литература в контексте национально-культурного возрождения. Москва: Институт мировой литературы им. А.М. Горького, 2006.

Карев, Дмитрий В. Белорусская и украинская историография конца ХVІІІ — начала 20-х г. ХХ в. в процессе генезиса и развития национального исторического сознания белорусов и украинцев. Вильнюс: ЕГУ, 2007.

Новікаў, Ягор. Ваенная гісторыя беларускіх земляў (да канца XII ст.). Т. 1. Мінск: Логвінаў, 2007.

Памяць стагоддзяў на карце Айчыны: Зборнік навуковых прац у гонар 70-годдзя Міхаіла Фёдаравіча Спірыдонава. Мінск: Беларуская навука, 2007.
Чытаць далей →